Trong quá trình hàn gắn vết thương, sự liền sẹo da có tầm quan trọng đặc biệt, chất lượng liền sẹo da không những ảnh hưởng tới chức năng của các cơ quan mà còn quyết định tới thẩm mỹ cuối cùng. Chính vì vậy, nắm bắt được cơ chế này chúng ta có thể xác định thời điểm tác động tốt để ngăn sự hình thành sẹo trên da hiệu quả.
Cơ chế hình thành sẹo khi có tổn thương da
Giai đoạn 1: Da bị viêm
Sau khi bị thương, các mô nhanh chóng làm lành vết thương. Ngoài gây đông máu, các chất này giúp loại bỏ các tế bào bị hư hại, vi trùng và các yếu tố bên ngoài (như bụi bẩn). Chúng cũng giúp tạo ra các tế bào mới để chữa lành vết thương.
Là một trong những bước đầu tiên trong việc chữa lành vết thương, cơ thể bắt đầu tạo thành một lớp vảy, hoặc lớp bảo vệ. Nếu bạn loại bỏ vảy quá sớm có thể gây tổn thương da và gây ra những vết sẹo lớn.
Vì vậy, để cải thiện vết thương và làm giảm sẹo, các chuyên gia khuyến nghị không nên bóc vảy đi. Phải thận trọng bảo vệ các vảy bằng cách thoa kem kháng khuẩn, trong khi các tế bào da mới phát triển bên dưới nó. Sau một thời gian, các vảy sẽ tự nhiên biến mất.
Giai đoạn 2 : Định hình tế bào liên kết da.
Các tế bào da mới bắt đầu hình thành và vẫn tiếp tục từ 3 đến 14 ngày. Trong giai đoạn này, cơ thể tạo ra collagen, và một loại protein quan trọng trong việc hình thành da và mô liên kết, cộng với các chất khác để giúp da mau chóng hồi phục.
Nếu trên bề mặt vết thương có vảy thì chúng sẽ khô và rụng đi. Những vết thương được giữ ẩm bằng các loại kem kháng sinh sẽ giúp phát triển các tế bào da mới nhanh hơn.
Giai đoạn 3: Tăng trưởng
Kéo dài khoảng 3 – 4 tuần. Nguyên bào sợi là các tế bào cơ bản của da ở lớp trung bì, sẽ tăng sinh ở khu vực vết thương để sản xuất collagen. Collagen tiếp tục hình thành trong 2 tuần, kéo miệng vết thương liền lại. Các mạch máu nhỏ và mao mạch sẽ hình thành để giúp chữa lành vết thương.
Giai đoạn này, bạn cần chăm sóc vết thương đúng lúc, giúp tăng cường hệ thống tuần hoàn để giúp nuôi dưỡng và chữa lành vết thương nhanh chóng. Khi được máu nuôi dưỡng tốt thì vết thương ít bị tái viêm nhiễm, vết thương thu gọn lại, nên ít để lại sẹo nhất và vết sẹo nhỏ nhất. Tùy vào cơ địa mỗi người mà cơ chế sản xuất collagen diễn ra khác nhau.
Nếu collagen sản xuất không đủ, sẽ gây ra sẹo lõm. Nếu collagen được sản xuất quá nhiều, gây tích tụ dày đặc, gây sẹo lồi, sẹo phì đại.
Giai đoạn 4: Tái tạo
Thời gian này, bề mặt vết thương đã lành hẳn, vết thương đã khép miệng, liền da. Nhưng bên dưới vết thương đã lành này, việc tích tụ mô xơ gây sẹo vẫn liên tục diễn ra và có thể kéo dài đến tận 2 năm. Đặc biệt, trong khoảng thời gian từ 40 – 60 ngày kể từ ngày lành thương, quá trình tạo sẹo diễn ra mãnh liệt nhất và gần như quyết định kích thước và mức độ của vết sẹo tồn tại trên da.
Thời điểm tác động vào quá trình liền tổn thương giúp ngăn hình thành sẹo.
Vào giai đoạn 2 của quá trình liền vết thương, các tế bào sừng cũng như các sợi collagen vẫn còn ít, đây là thời điểm vàng để tác động vào quá trình liền sẹo.
Nếu mô sẹo đã hình thành xong, cấu trúc và chức năng của da đã thay đổi rất nhiều, vết sẹo đã chai cứng nên việc xử lý khó khăn hơn. Lúc này, điều trị sẹo phải trải qua nhiều bước trung gian như làm mềm sẹo, điều tiết collagen, cải thiện sắc tố da ở vị trí bị sẹo…
Vì sao ngăn ngừa sẹo vào thời điểm “vàng”
Có 2 lý do khiến việc tác động ngăn ngừa sẹo vào thời điểm vàng là lựa chọn sáng suốt để không hình thành những vết sẹo xấu sau này:
– Thời điểm vàng hay thời điểm vết thương bong vảy và bắt đầu lên da non. Các tế bào da đang cần sự tổng hợp collagen vừa đủ, để làm lành vết thương, tránh tăng sinh collagen gây nên sẹo lồi.
– Đây là giai đoạn làn da bắt đầu hấp thu dưỡng chất để tái tạo mạnh mẽ nhất nên các dưỡng chất trong thuốc chống sẹo góp phần làm lành da, tăng khả năng phục hồi và xóa sẹo lên đến 80%.
Các loại sẹo nên dùng thuốc trị sẹo
- Sẹo sau phẫu thuật, mổ đẻ, mổ tim, phẫu thuật tuyến giáp….
- Giải phẫu, phẫu thuật thẩm mỹ, giải phẫu mí mắt
- Do tai nạn, vết cắt sâu
- Bị bỏng
- Vết động vật, côn trùng cắn, vết xước,…
- Sẹo do thủy đậu, zona, nặn mụn không đúng cách…