Nám là một bệnh da liễu phổ biến liên quan đến những thay đổi về sắc tố da bình thường. Xuất phát từ sự gia tăng của melanocytes biểu bì. Tăng sắc tố hậu quả chủ yếu là do bức xạ cực tím. Trên lâm sàng, nám được đặc trưng bởi các hạt màu nâu nhạt đến nâu sẫm thường xuất hiện trên mặt. Mặc dù chúng cũng có thể ảnh hưởng đến vùng ngực cổ. Phụ nữ ở độ tuổi trung bình và những người có kiểu da trung gian có khả năng bị nám. Hầu hết các sinh lý học của nó vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Nhưng có một mối quan hệ với các yếu tố di truyền và nội tiết tố, sử dụng thuốc và mỹ phẩm, phơi nắng.
Yếu tố di truyền
Nám da do di truyền được hình thành trên cơ chế tự động sao chép gen. Do đó, trường hợp đứa trẻ sinh ra có cha mẹ mình từng bị nám da thì khả năng đứa bé đó bị nám da là khá cao. Theo kết quả nghiên cứu, có đến 45% nám da do di truyền trong tất cả những người bị nám da. Đây là con số không hề nhỏ và cũng là cơ cở để chứng minh rằng nám da có di truyền.
Một điều đặc biệt ở người nám da do di truyền khác với người bị nám da do các nguyên nhân khác là việc điều trị khó khăn hơn nhiều. Do di truyền là tình trạng nám da nguyên phát, đòi hỏi phải can thiệp điều trị sâu từ nguyên nhân gây bệnh và phải có một phác đồ đúng đắn.
Nám thai kỳ, tiền mãn kinh
Nám da khi mang thai là phổ biến, đặc biệt là vào mùa hè. Khi tiếp xúc nhiều hơn với ánh sáng ban ngày và nhiệt độ cao có thể kích thích tình trạng này.
Nguyên nhân chính là: “Hormone kích thích sản xuất melanocytes, các tế bào chịu trách nhiệm sản xuất sắc tố và ánh sáng tự nhiên kích thích chúng tạo ra sắc tố quá mức”. Nám da do thai kỳ còn liên quan đến sự thay đổi hormone xảy ra trong suốt thai kỳ. Vì vậy những vùng da tối màu là một dấu hiệu thường xuất hiện ở phụ nữ mang thai.
Đối với giai đoạn tiền mãn kinh, cơ thể chịu sự thay đổi nhiều do buồng trứng ngừng sản xuất estrogen. Trong khi, chính estrogen là thành phần kiểm soát các tế bào sản xuất hắc sắc tố melanin ở da.
Do đó, quá trình sản xuất melanin không được kiểm soát. Bị rối loạn dẫn đến sự xuất hiện các vết nám. Ngoài ra, cũng chính estrogen giúp da giữ nước, bảo vệ da, cung cấp các vitamin và kháng chất để chống chọi với các tác động bên ngoài vào. Khi estrogen bị suy giảm đồng nghĩa da cũng sẽ bị tổn thương.
Sử dụng thuốc tránh thai, thuốc Tây
Thuốc tránh thai cấp tốc chứa hai loại hormone là progesterone và estrogen. Nó có tác dụng ngăn sự rụng trứng, làm thay đổi dịch nhày của cổ tử cung khiến tinh trùng khó đi vào tử cung. Đồng thời, thuốc cũng làm cho nội mạc tử cung mỏng đi, khiến trứng không thể làm tổ.
Các loại thuốc tránh thai có khả năng làm tăng lượng estrogen trong cơ thể đến vượt trội. Ưu trội estrogen sẽ dẫn đến nám da, các vấn đề về giấc ngủ, tăng cân, căng thẳng và trao đổi chất chậm hơn.
Mỹ phẩm
Mỹ phẩm, đặc biệt là mỹ phẩm làm trắng được rất nhiều phụ nữ sử dụng vì đáp ứng nhanh chóng mong muốn có được làn da đẹp, trắng hồng. Nhiều chị em khi chọn mua mỹ phẩm đều không biết đến cơ chế làm trắng của kem dưỡng, sữa dưỡng. Họ gần như chỉ quan tâm đến công dụng làm trắng trong bao lâu, thường thì thời gian càng ngắn càng được chị em lựa chọn. Đây chính là sai lầm “dẫn đường” cho nám, sạm, tàn nhang.
Thực tế, mỹ phẩm làm trắng da chỉ tác động lên lớp thượng bì của da, có chứa chất tẩy làm bào mòn da. Nếu cứ lạm dụng, sử dụng trong thời gian dài sẽ khiến da mỏng và yếu, dễ bắt nắng, tăng lượng sắc tố melanin làm xuất hiện các đốm nám, sạm, tàn nhang. Nếu che chắn không kĩ, tia cực tím của mặt trời có thể khiến da lão hóa nhanh hơn.
Phơi nắng, ô nhiễm môi trường
Khi chúng ta không bảo vệ làn da, để da trực tiếp tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thì các loại tia UVA, UVB có trong ánh nắng mặt trời sẽ xâm hại đến làn da. Chúng khiến cơ thể phải ngay lập tức kích hoạt chế độ sản sinh hắc sắc tố melanin để bảo vệ.
Sắc tố melanin tồn tại dưới đáy hạ bì, có chức năng bảo vệ da khỏi các tác động nguy hại của tia tử ngoại, tia cực tím. Nhưng đáng buồn, cơ thể chúng ta không biết lượng melanin sản sinh bao nhiêu là đủ, vì thế, sau mỗi lần kích hoạt sản sinh, đều xuất hiện một lượng melanin dư thừa, chúng tích tụ tại các tầng của tế bào như: thường bì, trung bì, hạ bì gây nám da, tàn nhang, sạm… với những biểu hiện là chấm nâu đậm, vàng đậm trên da mặt khiến các chị em mất tự tin.
Áp lực, căng thẳng
Những phản ứng căng thẳng bắt đầu ở vùng dưới đồi não. Vùng dưới đồi gửi một tín hiệu đến tuyến yên để tiết ra hormone vỏ thượng thận (ACTH). Hormone vỏ thượng thận kích thích tuyến thượng thận sản sinh cortisol. Tuyến thượng thận chuyển cholesterol thành prgnenolone, tạo ra sự cản trở hormone giới tính và cortisol
Tóm tắt lại là khi bạn bị căng thẳng, cơ thể sẽ sản xuất nhiều cortisol giúp bạn đối mặt với nỗi căng thẳng đó. Khi lượng cortisol tăng lên, các hormone tiền chất như progesterone và pregnenolone bị cạn kiệt gây ra sự mất cân cằng estrogen. Sự kích thích estrogen này thực chất làm MSH nhiều lên gây gia tăng sự lắng đọng sắc tố melanin. Do đó, việc cân bằng hormone và giảm căng thẳng có thể giúp ngăn ngừa và thậm chí đẩy lùi tình trạng này.
Để tái cân bằng lượng hormone một cách tự nhiên, điều quan trọng bạn cần làm là nhìn lại cả lối sống lẫn chế độ ăn uống của mình. Hai yếu tố này đóng một vai trò rất lớn trong việc cân bằng hormone một cách tự nhiên.